Czym jest gatunek stali?

Klasa i gatunek to dwa parametry pozwalające określić charakter wybieranej stali zbrojeniowej. Oba są oznaczane normami i mają na celu dostosowanie właściwości materiału do konkretnych potrzeb konstrukcyjnych. Dla producentów szczególne znaczenie ma klasyfikacja gatunkowa.

Gatunek stali to pojęcie, które odnosi się do składu chemicznego stopu. Przez wiele lat funkcjonowało ono w branży inżynieryjnej jako jedno z najważniejszych kryteriów wyboru. Od 2008 roku obowiązują nowe, ujednolicone normy europejskie, które wprowadziły sporo zamieszania w tej klasyfikacji. Pojęcie gatunku straciło na znaczeniu i jest coraz rzadziej stosowane w praktyce. Ograniczono też jego znaczenie głównie do jednego parametru, jakim jest klasa ciągliwości stali. W konsekwencji wprowadzonych zmian bezpośredni wykonawcy często nie mają precyzyjnej wiedzy i nie potrafią określić cech materiału, jaki wykorzystują. Rzetelna wiedza o gatunkach zaś może być pomocna w weryfikacji jakości produktu. Obecnie – zgodnie z normą PN-EN 1992-1-1 – do najważniejszych cech określających gatunek stali zalicza się:

• charakterystyczną granicę plastyczności stali,
• klasę ciągliwości od A do C,
• spajalność,
• przydatność do stosowania w konstrukcjach.

Oznaczanie gatunku stali zbrojeniowej

W praktyce rozpoznanie gatunku stali zbrojeniowej jest możliwe dzięki zastosowaniu specjalnych oznaczeń. Do ich odczytania niezbędna jest też odpowiednia wiedza, bowiem kombinacja liter i cyfr nic nie powie laikowi. Spójrzmy na przykładowe oznaczenie gatunku stali: St3SX-b. Poszczególne znaki w tym symbolu to:

• St – oznacza stal konstrukcyjną ogólnego przeznaczenia,
• 3 – liczba z przedziału od 0 do 7, informująca o zawartości węgla,
• S – oznacza, że stal jest spawalna (SP – oznacza szerzej rozumianą spajalność),
• X – wskazuje na stal nieuspokojoną (zawierającą wiele zbędnych pierwiastków).

Chociaż norma PN-B-03264 dopuszcza do stosowania w budownictwie jedynie 16 gatunków stali, producenci co pewien czas wprowadzają na rynek nowe produkty, zaliczane do najwyższej klasy A-IIIN. Stosuje się w nich też nowe oznaczenia, jak chociażby popularna litera B. Takie produkty wymagają uzyskania certyfikatu.